काळ्या पर्वानंतरची 46 वर्षे
आजपासून 46 वर्षापुर्वीची गोष्ट आहे. भारताच्या स्वातंत्र्योत्तर कालखंडातील एका काळ्या पर्वाची सुरवात होती ती. ज्यामध्ये तत्कालीन माध्यमांचा स्वातंत्र्याचा अतिशय मोठ्या प्रमाणात संकोच करण्यात आला होता. वृत्तपत्रात काय छापायचे?काय छापायचे नाही. याचा निर्णय वृत्तपत्रातील संपादकीय मंडळ न घेता ते वर्तमानपत्राचे कार्यालय ज्या पोलीस स्टेशनच्या हद्दीत असे, त्या पोलीस स्टेशनचे कर्मचारी घेत असत. सत्ताधिकाऱ्यांचे सर्व विरोधक बंदीवासात बंदी होते. उत्तर भारतात मोठे पुरुष सोडा, लहान मुलांच्या देखील नसबंदी शस्त्रक्रिया जोरात सुरु होत्या.नागरीकांचे मुलभूत हक्क मोठ्या प्रमाणात गोठवण्यात आले होते. गुन्हेगारांचे निर्दलन करण्यासाठी अनेक कडक कायदे करण्यात आले होते.ज्याचा काहीसा गैर वापर देखील होत होता. विरोधक नसल्याने संविधानातील महत्तवाचे बदल या काळात करण्यात आले.आज या कालखंडास आपण आणिबाणी म्हणून ओळखतो. आणिबाणीची सुरवात होवून आज 25जून 2021रोजी 46 वर्षे झाली. सन 1975 जून 25 रोजी सुरू झालेली आणिबाणी पुढे तेवीस महिने सुरु होती.
गुजरात राज्यात विद्यार्थ्यांचा भोजनाच्या प्रश्नांवरुन वसतीगृहात सुरु असलेल्या आंदोलनाने देशव्यापी स्वरुप घेतले. जयप्रकाश नारायण यांनी विविध मुद्यांवरुन इंदिरा गांधीविरूद्ध आंदोलन सुरु केले.त्यातच 1972 च्या लोकसभेच्या निवडणूकीत बरेली लोकसभा मतदारसंघात निवडुन येण्यासाठी अयोग्य मार्गाचा अवलंब केला आहे, सबब त्यांची निवड रद्द करत त्यांना पुढील 6 वर्ष निवडणूकीस उभे राहण्याचा निर्णय इलाहाबाद उच्च न्यायालयाने दिला. मात्र तरी देखील इंदिरा गांधीनी सत्ता सोडली नाही त्यामुळे इंदिरा गांधी यांच्या विरोधात देशभरात असंतोष उफळून आला. या सर्व कारणाचा विचार करत भारताविरोधात आंतरराष्ट्रीय कट करण्यात येत 
आहे, असे कारण देत इंदिरा गांधी यांनी आणिबाणी लादली. काही वर्षापुर्वी अमेरीकेने लोकांसाठी खुल्या केलेल्या सरकारी कागदपत्रांवरून ही बाब काही अंशी खरी असल्याचे स्पष्ट झाले होते.
आहे, असे कारण देत इंदिरा गांधी यांनी आणिबाणी लादली. काही वर्षापुर्वी अमेरीकेने लोकांसाठी खुल्या केलेल्या सरकारी कागदपत्रांवरून ही बाब काही अंशी खरी असल्याचे स्पष्ट झाले होते.
आजमितीस या घटनेची सुरवात होवून 46वर्षे पुर्ण झाली आहेत. तर आणिबाणी संपुन 44 वर्षे झाली आहेत. मात्र अजूनही राजकारणात अजूनही त्याचा वारंवार संदर्भ येतो . यावरुन या प्रसंगाची दाहकता स्पष्ट होते.
लोकशाहीची हत्या म्हणून याकडे बघीतले जाते.त्यानंतर भारतात एकदाही राष्ट्रीय राजकीय आणिबाणी जाहिर करण्यात आली नाही. मी राजकीय आणिबाणी म्हणतोय हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे. सन.1999ला कारगील युद्धाचा वेळी थोड्या काळासाठी संरक्षणाच्या हेतूने राष्ट्रीय आणिबाणी जाहिर करण्यात आली होती. मात्र तीचे गंभीर परीणाम झाले नाहीत.सन 1999 सारखी आणिबाणी 1962साली चीन युद्धाचा वेळी आणि 1965 च्या पाकिस्तान युद्धाचा वेळी जाहिर करण्यात आली होती. मात्र आणिबाणी म्हटल्यावर आठवते ती25 जून 1975चीच आणिबाणि.इतकी तीची दहशत घृणा आपल्या समाजात आहे.
आजचे राजकारण त्या वेळच्या स्थितीपेक्षा पुर्णतः वेगळे आहे. त्यामुळे त्याची पुनरावृत्ती होईल का ? याबाबत काहीही सांगता येणे अशक्य आहे. मात्र देवाने आपणास या काळ्या अनुभवाची पुनरावृत्ती देवूच नये, असी इश्वरचरणी प्रार्थना करुन सध्यापुरते थांबतो,नमस्कार.
टिप्पण्या